Onlangs organiseerde SOM de kennisdelingssessie mbo in de RAP: van kansen naar uitvoering. Projectleiders van verschillende regio’s deelden hun ervaringen en discussieerden over de vraag of en hoe er meer samengewerkt kan worden met het voortgezet onderwijs. De deelnemers vinden het prettig om van elkaar te leren en het delen van sterke voorbeelden blijkt weer nieuwe ideeën op te leveren. De regio’s Midden-Brabant (hybride docentschap) en Zaanstreek (digitaal loket) Waterland delen in dit artikel twee projecten die inspiratie kunnen bieden.
Overeenkomsten
De meeste RAP-regio’s waarbij het mbo participeert, zitten nog in de opbouwfase; de zaadjes zitten in de grond en komen tot wasdom. Hoewel veel mbo’s in het begin van het RAP-traject het idee hebben dat de werelden van het mbo en vo op het gebied van personeelsbeleid ver uit elkaar liggen, blijken er gaandeweg veel overeenkomsten te zijn.
Bert van Leeuwen, adviseur leren en ontwikkelen en coördinator van de opleidingsschool 013 neemt deel in de RAP Midden-Brabant en Miranda Zuyderduin, teammanager P&O advies & beleid van het Regio College, in de RAP Zaanstreek-Waterland. Twee verschillende regio’s, die ook verschillende stappen in het proces volgen. Zo organiseert de regio Midden-Brabant inmiddels informatiebijeenkomsten over hybride docentschap en boeken zij, vooruitlopend op de RAP, al twee jaar succes met het traject Hybride Techniekopleiders (zie kader). En de mbo en vo-opleiders van de regio Zaanstreek-Waterland hebben juist aan de voorkant een digitaal loket ontwikkeld dat structuur geeft aan de werving van potentiële medewerkers voor het onderwijs.
Geen doel, maar een tool
Midden-Brabant heeft als RAP-regio op 4 oktober flink uitgepakt met een regionale informatiebijeenkomst voor mensen die in het onderwijs willen werken. Bert van Leeuwen: “Alle vo- en mbo-instellingen hebben de handen ineengeslagen om een brede wervingscampagne op te zetten. We wilden iedereen die eraan denkt om in het onderwijs te gaan werken, een inspirerende dag bieden met informatie en voorbeelden uit de praktijk. Om zoveel mogelijk potentiële kandidaten te bereiken, hebben we eerst een bureau ingehuurd voor een social media-campagne. Daarmee zijn ruim 250.000 personen bereikt, waarvan 3.000 personen zijn doorgegaan naar de website. Er bleven 60 mensen op de zeef liggen en uiteindelijk zijn er 45 geïnteresseerden naar onze voorlichtingsbijeenkomst gekomen, een mooie vangst.” De RAP-regio mbo Midden-Brabant opent in januari 2022 het digitale loket en is daarnaast druk met de voorbereiding van een meeting voor directeuren, rectoren en HR-professionals over het hybride docentschap. “Onder het motto ‘Van toeval naar beleid’ nodigen we voor deze bijeenkomst zo’n 60 deelnemers uit, uit de volle breedte van het onderwijs. De initiatiefnemer van de website hybridedocent.nl en twee leden van onze werkgroep delen tijdens de bijeenkomst hun ervaringen, waarbij we de voordelen van het hybride docentschap belichten. Uiteindelijk streven we ernaar om in de scholen van deze regio in ieder geval 15 hybride docenten aan te stellen. De inzet van hybride docenten is echter geen doel, maar een tool om levensecht en actueel onderwijs te kunnen geven.”
Actueel en kwalitatief onderwijs
Bert van Leeuwen is van mening dat mbo’s nog te veel naar de nadelen van het hybride docentschap kijken; hybride docenten zouden bijvoorbeeld moeilijk in te roosteren zijn of kunnen niet bij elk teamoverleg aanwezig zijn. “Daarbij gaan we voorbij aan de bijdrage die hybride docenten bieden aan actueel onderwijs. Gezamenlijk kunnen we de beweging van een ad hoc beleid naar een actiever beleid maken, met veel interactie met het bedrijfsleven. Daarbij moeten we niet alleen redeneren vanuit personeelstekort, maar vooral vanuit de behoefte om actueel kwaliteitsonderwijs te bieden. Binnen de technieksector, dat landelijk al langere tijd kampt met een lerarentekort, is hybride docentschap veel meer ingeburgerd en datzelfde zien we in de zorg. In de zorg was er ook een traditie van in-service onderwijs en ook nu werken in deze sector veel professionals gedeeltelijk als docent in het beroepsonderwijs.”
Kandidaten behouden
De RAP-regio Zaanstreek-Waterland richt de pijlen momenteel op een goed doordacht digitaal loket, de website welkominhetonderwijs.nl. Miranda Zuyderduin: “Daar kan iedereen die geïnteresseerd is in werken in het onderwijs, zich melden. Vervolgens word je wegwijs gemaakt in het onderwijs binnen de regio. Lieke Kwantes, projectleider van de RAP, zorgt er samen met een regio recruiter voor dat er een goede follow up is na de aanmelding, zodat de kandidaten behouden blijven voor de onderwijsarbeidsmarkt van de regio. Uiteindelijk doel van het loket is dat geïnteresseerden een baan vinden in het onderwijs binnen de regio. Via dit loket en de campagne die daaraan verbonden is, treden alle mbo’s en vo’s met één gezicht naar buiten als onderwijswerkgever van de regio. Daar is een geruime tijd van voorbereiding aan vooraf gegaan.
Digitaal loket
Mbo’s werken bijvoorbeeld veel met zij-instromers en startende docenten komen minder vaak van de lerarenopleiding. Al pratend kwamen we toch op veel gemeenschappelijke thema’s en dat leidde uiteindelijk op de inrichting van het digitale loket. We hebben samen met een bureau de website opgetuigd en er zijn ambassadeurs ingezet die hun ervaringen met de overstap naar het onderwijs op de website delen. Het digitale loket is voor de zomer in de lucht gegaan en we zijn nu bezig met een brede campagne die geïnteresseerden naar het loket wijzen. We benaderen mensen via social media, hangen posters met een qr-code op bij scholen en we organiseren ervaringsdagen bij de scholen waarbij we het onderwijs van de regio vertegenwoordigen, zonder scheiding tussen mbo of vo. Inmiddels zijn al verschillende geïnteresseerden via het digitale loket in contact gebracht met scholen in de regio.”
Breed werkveld
Dankzij de RAP kunnen deze zaken groots aangepakt worden, zegt Miranda Zuyderduin. “Daarnaast levert de RAP een goede samenwerking op tussen het mbo en vo waarmee wij de onderwijsregio in zijn geheel op de kaart zetten, in plaats van elke school als losse werkgever. Zodra mensen zich oriënteren, zorgen wij dat ze behouden blijven voor de regio. We houden hun interesse vast door een breed werkveld aan te bieden en alle facetten van het onderwijs te belichten. We zijn in twee jaar tijd dichter naar elkaar gegroeid en hebben nu de goede weg gevonden. Bovendien leer je ook veel van elkaar, zo weet ik nu wat een PAL doet – een student die als persoonlijke assistent van de leraar aan het werk gaat. Zij worden in het vo regelmatig ingezet en wij gaan dit ook oppakken. Aan de andere kant kan het vo weer van het mbo leren omdat wij al veel met professionals uit de praktijk werken.”
Het digitale loket van de RAP-regio Zaanstreek Waterland is volgens Miranda Zuyderduin ook goed te kopiëren voor andere regio’s. “Je kunt zo’n website voor veel meer doelen inzetten, zo kun je binnen de site een pool voor ziektevervanging inrichten of een mobiliteitscentrum. Wij richten ons nu eerst op de basis: de werving. Het is prettig dat de website staat, de campagne eromheen is ingericht en dat de onderwijsinstellingen uit de regio elkaar weten te vinden en transparant naar elkaar zijn.”
Hybride Techniekopleider
In de RAP kan een hechte samenwerking met het bedrijfsleven vruchten afwerpen en de sectorale mobiliteit bevorderen. Een sterk voorbeeld daarvan is het project Hybride Techniekopleider, dat niet alleen succesvol is in Brabant, maar ook in Zeeland, Limburg, Utrecht en Gelderland. Bert van Leeuwen: “Wij zijn dit jaar gestart met het oriëntatietraject voor de tweede groep Hybride Techniekdocenten. Dit is geen project binnen de RAP, maar het traject gaat uit van vier opleidingsfondsen in de techniek; groot- en klein metaal en de opleidingsfonds bouw. Zij werven bij aangesloten bedrijven en praktijkopleiders mensen die interesse hebben om als hybride docent mede in het beroepsonderwijs te werken.” Dit jaar waren er zo’n 20 tot 25 geïnteresseerden en daarvan bleven er 13 over. Deze kandidaten worden gekoppeld aan de ROC’s die in Brabant samenwerken met het kennispact MBO Brabant en zij volgen een oriëntatietraject. Dat traject bestaat uit 10 dagen stage en 12 dagen opleiding, verzorgd door een docent van Fontys en een docent werkzaam in het ROC. De een staat met de voeten in de klei en de ander is sterk in pedagogisch didactisch onderwijs, dus zij vullen elkaar mooi aan. De opleidingsfondsen betalen het opleidingstraject dat leidt tot een Pedagogisch Didactisch Diploma (PDD). Als de kandidaten het traject hebben afgerond, kunnen zij goed onderlegd een keuze maken: wil ik als hybride docent aan de slag en bij welke onderwijsinstelling?
Heldere communicatie
Vorig jaar is meer dan de helft van de kandidaten uiteindelijk voor de klas terechtgekomen als gastdocent of zij-instromer en een klein deel gaat bij de opleidingstak van hun bedrijf aan de slag.” Van Leeuwen zet als kanttekening bij dit traject dat het niet leidt tot een diploma met civiel affect. “Het getuigschrift van de PDD is niet opgenomen in de kwalificatiestructuur. Het zou wel vrijstelling opleveren bij de opleidingen tot docent of instructeur, maar dat zie ik in de praktijk verkruimelen en het onderzoek naar validering van de waarde van dit getuigschrift is recent gestart. We moeten dit voor aanvang helder communiceren zodat er geen verkeerde verwachtingen worden gewekt. Maar in zijn geheel is het project Hybride Techniekopleider een beproefd model. Er liggen ook plannen om het te vertalen naar de zorg en zou ook voor andere sectoren aangewend kunnen worden.”